Zekerheid bestaat niet

Deze week las ik op de site van HR ZONE een interview met Marc Gnodde. Hij pleitte daarin voor de maximale duur van 7 jaar voor alle arbeidscontracten. Interessant of absolute kolder?

Het lijkt een onrealistische gedachte, zeker nu de vakbonden en sommige politieke partijen zich hard maken voor meer zekerheid (lees: vaste contracten) voor werknemers. Ze zullen deze gedachte als gauw als ‘asociaal’ bestempelen. Zo zouden werkgevers makkelijk van oudere, zieke of minder functionerende medewerkers af kunnen komen. En ja, daar hebben ze een punt.

Maar hoe zit het dan met die werknemer die al 25 jaar voor dezelfde baas werkt en plotseling geconfronteerd wordt met een faillissement. In die vaste baan is hij nauwelijks gestimuleerd om te werken aan zijn eigen ontwikkeling en aan kennisverbreding. Hij hoefde zich niet bezig te houden met zijn marktwaarde en de arbeidsmarktontwikkelingen. Dit gebrek aan mobiele kracht en weerbaarheid wordt bij ontslag schrijnend zichtbaar. Is dat dan ‘sociaal’?

En wat is eigenlijk zekerheid? Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde levensduur van een bedrijf dat genoteerd staat aan de S&P 500 (beursindex van de VS) enorm is afgenomen. In 1958 was de gemiddelde levensduur van een bedrijf nog 61 jaar. In 1980 was deze gedaald tot 25 jaar en nu is deze nog maar 18 jaar. De voorspelling is dat deze in de komende jaren alleen nog maar meer zal afnemen en zelfs de 10 jaar zal benaderen.

Wat zou er gebeuren als we een maximale contractduur van 7 jaar invoeren? Dan zullen werkgever en werknemer elke 7 jaar weer met elkaar om tafel moeten en bewust de keuze maken of ze met elkaar verder gaan of niet. Stel je voor! Hoe krachtig is dat! Elke 7 jaar weer bewust de keuze maken voor elkaar in plaats van door blijven kabbelen op een keuze uit het verre verleden? Ik denk dat werknemers dan meer geneigd zijn om aan zichzelf te blijven werken en hun marktwaarde op peil te houden. Ze zullen zich zekerder voelen over hun bemiddelbaarheid, zelf de regie pakken en zich minder afhankelijk voelen van hun werkgever. Ik verwacht dat werkgevers zich hierdoor meer bewust zullen zijn van het menselijk kapitaal in hun bedrijf. Om mensen te behouden zullen ze moeten blijven werken aan een aantrekkelijke en inspirerende werkomgeving.

Natuurlijk zitten er vele haken en ogen aan zo’n idee. Maar het zet wel een denktrend op gang die buiten de kaders ligt en ons misschien verder kan helpen. We moeten immers niet vergeten dat de wereld snel aan het veranderen is; kortere lifecycles, meer technologie, globalisering en meer vraag naar flexibele productie. Dan is vasthouden aan het oude of teruggrijpen naar vroeger misschien niet zo’n goed idee.

Ik heb niet de illusie dat dit idee deel uitmaakt van de onderhandelingen van deze kabinetsformatie. Toch zou het mooi zijn als ook de politiek lef durft te tonen, afscheid kan nemen van heilige huisjes en oude overtuigingen. Kijken naar wat mensen echt verder brengt en niet blijven praten over sociale zekerheid die eigenlijk helemaal niet sociaal is en al helemaal geen zekerheid biedt.

‘De enige zekerheid is dat er niets zeker is.’ (Plinius Maior, Romeins geleerde)

Hans van Groesen